NFT’lere giriş: Fungible ve non-fungible nedir?
Fungible ve non-fungible ne demek?
NFT ile ilgili daha detaylı bilgilere geçmeden önce fungible ve non-fungible kelimelerinin etimolojilerine bakmakta yarar var.
Fungible
Fungible kelimesi Latince “gerçekleştirmek” fiilinden türetilmiş bir kelimedir. İlk olarak 1649’ta ortaya çıktığı belirlenen terim, bir ürün/nesnenin kendi türünden başka bir ürün/nesne ile değiştirilebilirliğini ifade ediyor.
Fungible mal/varlık, değiş tokuş edilebilir, koşullara göre değişkendir. Örneğin 1 BTC, 1 BTC ile takas edilebilir. Mesela petrol değiştirilebilir bir emtiadır veya yirmi dolarlık banknot başka bir yirmi dolarlık banknot ile değiştirilebilir. Bu 20 dolara karşılık 10+10 dolar şeklinde de olabilir.
Non-fungible
Non-fungible kelimesi ise fungible kelimesinin olumsuz ön ek almış halidir ve anlam olarak da olumsuz bir kullanım alanı vardır. Bir mal veya varlığın benzer mallar veya varlıklarla takas ya da kıyas edilememesi durumudur.
- İlginizi çekebilir | NFT nedir ve nasıl oluşturulur?
Örneğin, ender bulunan bir NBA oyuncusunun kartı, kolay bulunan bir oyuncu kartı ile takas edilemez. Bu durumda talep edilen değer ile sağlanan değer uyuşmuyor. Bir başka örnek olarak, X tarihindeki birinci sınıf koltuklu bir konser bileti ile Y tarihindeki çok popüler bir sanatçının katılacağı ikinci sınıf koltuklu bir konser biletinin karşılıklı takası mümkün değildir.
Son olarak bir örnek daha verelim: League of Legends dünyasına ait ender oyun içi bir nesnenin bölünemez, özgün ve nadir olmasından dolayı ayırt edici özellikleri sebebiyle aynı türde bir nesne ile takası söz konusu olsa bile her iki nesnenin öge yaşı, kullanım ömrü, seviye cinsi, ek nesnelerle güçlendirilmiş olup olmaması gibi çeşitli ek özellikler sebebiyle birebir karşılıklı takası söz konusu olamaz. Dolayısıyla ögeler aynı olsa bile alt özelliklerinin ve bazı detayların farklı olması nesnelerin takasını mümkün kılamayabiliyor.
Kripto ekonomi dünyasında öne çıkan Non-Fungible Token (NFT) ekosistemi, hem kullanım alanındaki artış hem de var olan platformların çeşitlenmesiyle büyümeye devam ediyor. NFT alanı, 2021 yılında yükselen bir trend olarak adeta yeninden doğuşunu başlattı.
NFT’lerin kullanım alanları
NFT’lerin kullanım alanları gittikçe artsa da en çok bilinen kullanım alanları şunlardır:
- Koleksiyon parçaları
- Oyun öğeleri/nesneleri
- Dijital sanat
- Etkinlik biletleri
- Dijital sertifika
- Alan adları
- Gerçek dünyadaki varlıkların token’laştırılması
Kripto ve Blokchain alanında ilk NFT, 2017 yılında Ethereum ağında başlatılan CryptoKitties oyunu ile ortaya çıktığı bilinsede; aslında ilk denemelerin bitcoin ile 2014 yılında olduğunu görmekteyiz.
CryptoKitties oyununun kapsamı, farklı görünüm özelliklerine sahip kedileri toplama, yetiştirme ve müzayede etme etrafında dönüyordu.
O zamandan günümüze kadar kullanım senaryoları sanal dünyadan somut olan varlıkların token’laştırılabilmesine kadar genişledi.
NFT’ler blok zinciri dünyasında yepyeni bir pencere açmıştır. Dijital dünyadaki fiziksel varlıkları temsil etmesi, yaşamımızdaki elle tutulabilir nesnelerin dijital ortamda kayıt edilip açık arttırma ile satışa koyulabilmesi gibi çift yönlü etkisiyle blok zinciri ve kripto-ekonominin dışında daha geniş bir ekonominin parçası olma potansiyeline sahiptir.
Kullanım senaryolarındaki çeşitlilik ve birçok sektörde heyecan uyandıracak projeler geliştirilmesine kucak açması sebebiyle öneminin potansiyeli kadar değerli olduğunu düşünüyorum.
Bu yazı ilk olarak 6 Mart 2021'de Uzmancoin websitesinde yayınlanmıştır.
